ریزمغذی ها
ریزمغذی ها ( مواد معدنی شامل کلسیم ، فسفر ، آهن، روی و... و ویتامین های مختلف) از جمله مواد غذایی هستند که بدن به میزان کمی از آن ها احتیاج دارد، اما در عین حال کمبود هر یک از آن ها بیماری های مختلفی را در انسان ایجاد می کند. سالمندان به علت کاهش دریافت غذاهای غنی از ویتامین ها و مواد معدنی ، مستعد کمبود ریزمغذی ها هستند . شیوع کمبود مواد غذایی وسوءتغذیه در میان سالمندان بسیار سالخورده، زنان و نیز سالمندانی که سا کن مرا کز نگهداری هستند، بیشتر است. ریزمغذی ها برای حفظ عملکرد جسمی و شناختی سالمندان بس یار ضروری هستند و دریافت ناکافی آن ها می تواند منجر به تهدید سلامت و پیشرفت بیماری های خاص در آن ها شود.
1 . ویتامین ها
ویتامین :A در سبزی ها و میوه های زرد، نارنجی، قرمز یا بنفش و نیز سبزی های برگ سبز، رنگدانه های طبیعی وجود دارند که بدن نمی تواند آن ها را بسازد و باید از مواد غذایی دریافت شوند . گروهی از این رنگدانه های طبیعی در بدن به ویتامین A تبدیل می شوند. از طرف دیگر، منابع حیوانی مانند گوشت ها، ماهی، زرده تخم مر غ و شیر غنی شده نیز می توانند منابع ویتامین A باشند .
ویتامین C: یک ویتامین محلول در آب است که در مرکبات، سبزی های برگی، توت فرنگی، خربزه، گوجه فرنگی ،کلم بروکلی، فلفل و... وجود دارد و بدن انسان نمی تواند آن را تولید کند .
ویتامین D: منبع اصلی ویتامین D، نور خورشیددر هنگام ظهر ) بین ساعت ده صبح تا سه بعدازظهر) است که با بیست دقیقه قرار گرفتن مستقیم( و نه از پشت شیشه) در این نور، می توان نیاز روزانه به ویتامین D را تأمین کرد. هر چه فرد به طرف میانسالی و پیری جلوتر میرود، قابلیت پوست برای تولید ویتامین D از طریق نور خورشید کم تر می شود. ویتامین D به طور طبیعی در منابع حیوانی مانند شیر غنی شده ،ماهی آب های شور و روغن کبد ماهی به صورت پیش ویتامین وجود دارد. این پیش ویتامین در کلیه ها به شکل فعال ویتامین D تبدیل می شود . مقدار نیاز به ویتامین 600 ،D واحد برای افراد تا سن هفتاد سالگی 800 واحد برای افراد هفتاد سال به بالاست. این مقدار را می توان با مصرف ماهانه یک عدد قرص ژله ای پنجاه هزار واحدی درصورت عدم کمبود این ویتامین تأمین کرد.
ویتامین ای: کمبود این ویتامین نادر است و فقط در شرایط خاصی که به هر دلیل فرد دچار اختلال و اشکال در جذب چربی باشد، دیده می شود .مهم ترین منابع خورا کی این ویتامین ،روغن های مایع خورا کی، مغز دانه ها ،جوانه غلات و حبوبات، شیر و تخم مر غ تازه و انواع گوشت تازه هستند.
ویتامین های گروه ب: ترکیبات مختلفی هستند که در مخمر آبجو، جگر سیاه، غلات کامل، برنج قهوه ای، مغزها ،شیر ،تخم مر غ، گوشت، ماهی، میوه ،سبزی های برگ سبز و سایر مواد غذایی وجود دارند .
ویتامین های گروه B عبارتند از:
ویتامین 1B: کمبود آن باعث بیماری «بری بری» می شود که علائم آن شامل کم خونی، تحلیل و ضعف عضلات ،گرفتگی عضلات پاها و تشنج است. کمبود این ویتامین نادر است و اغلب در افراد معتاد به الکل رخ می دهد؛ زیرا الکل جذب آن را از روده مختل می کند.
ویتامین 2B: کمبود آن باعث پوسته پوسته شدن پوست، شیار گوشه لب ها و التهاب گلو می شود.
ویتامین 3:B برای سوختن غذا در بدن، سلامت پوست، اعصاب و دستگاه گوارش ضروری است. کمبود آن باعث بیماری «پا گر» می شود که با اسهال، التهاب پوستی، زوال عقل و در نهایت مرگ ظاهر می شود .
ویتامین 6B: این ماده برای تجزیه کربوهیدرات ها، پروتئین ها ،چربی ها و تولید گلبول های قرمز ضروری است .کمبود آن نادر است و در معتادان به الکل دیده می شود . کمبود دریافت این ویتامین باعث التهاب پوست ،التهاب حلق ،اختلال اعصاب محیطی، گیجی، ناهماهنگی در اندام ها و بیخوابی می شود.
ویتامین 9B ) اسید فولیک:) این ویتامین همراه با ویتامین 12B در تولید ماده وراثت سلولی ) دی. ان. آ نقش دارد و در تولید هموگلوبین نیز تأثیرگذار است. اسید فولیک توسط با کتری های معده و روده ساخته می شود و کمبود آن باعث کم خونی ،اختلال رشد و التهاب حلق می شود که مشابه علائم کمبود ویتامین 12B است. اسید فولیک تقریباً در همه غذاهای طبیعی یافت می شود و کمبود آن در معتادان به الکل و افراد مبتلا به سوء جذب چربی دیده می شود. با حرارت دادن غذاها، بخش اعظم اسیدفولیک از بین می رود .
ویتامین 12B: برای تجزیه کربوهیدرات ها ،پروتئین ها و چربی ها، تولید هموگلوبین و حفظ لایه های عصبی لازم است و به عنوان یک عامل کمکی در تولید و ترمیم دی. ان. آ هم نقش دارد. ویتامین 12B ذخیره شده در کبد نیاز سه سال فرد را تأمین می کند. جذب آن نیازمند موادی است که از سلول های دیواره معده ترشح می شود. سوء جذب ویتامین 12B در اثر تحلیل رفتن معده دیده می شود که در بیش از چهل درصد سالمندان بالای هشتاد سال دیده می شود. کمبود ویتامین 12B می تواند باعث نوعی کم خونی شدید شود و اختلالات شناختی و اعصاب محیطی ایجاد می کند. میزان نیاز به این ویتامین در سالمندان 4/2 میلی گرم در روز است.
