مرکز بهداشت شرق تهران

انتخاب رژیم غذایی مناسب می تواند به بهبود سلامت در دوره سالمندی کمک کند. با اینحال، برخی عوامل می توانند بر روی نیازهای تغذیه ای سالمندان و انتخاب آن ها تأثیرگذار باشند. مشکلات پزشکی در سالمندان از جمله این عوامل هستند که رژیم غذایی را تحت تأثیر قرار می دهند. برخی از این مشکلات عبارتند از:

مشکلات دندانی: می تواند باعث اختلال  در جویدن و بلعیدن غذا شود و در نتیجه، حفظ رژیم غذایی سالم را با مشکل  مواجه کند. استفاده از دندان های مصنوعی مناسب و یا تغییر قوام غذا از جمله تهیه غذاهای پوره شده برای سالمند، می تواند تا حدودی این مشکل را حل کند.

 کاهش احساس  تشنگی: سالمندان کم تر تشنگی را احساس  می کنند و این مسئله به همراه کاهش توانایی کلیه ها در حفظ مایعات بدن، می تواند منجر به کم  آبی در سالمند شود.

کاهش حس چشایی و بویایی: در حدود سن 60 سالگی، اندازه و تعداد جوانه های چشایی کاهش می یابد و در نتیجه، استانه چشایی  بالاتر می رود. به عبارت دیگر، باید طعم غذاها قوی تر باشد تا سالمند آن ها را حس کند. بسیاری  از سالمندان  توانایی خود را در درک طعم های شور، ترش، شیرین و تلخ تا حدود زیادی از دست می دهند و ترجیح می دهند شکر و نمک بیشتری به غذای خود اضافه کنند تا طعم شیرین و شور را حس کنند. از طرف دیگر، در سالمندان به تدریج قدرت درک بو نیز کاهش می یابد و این مشکل می تواند بر روی علاقه آن ها به غذاخوردن اثر بگذارد. مشکلات چشایی و بویایی می تواند بر روی ترشح آنزیم های گوارشی در دهان، معده و لوزالمعده نیز تأثیر منفی بگذارد و منجر به مشکلات گوارشی در سالمند شود.علاوه  بر روند معمول کاهش قدرت حواس چشایی  و بویایی در سالمندان  ،ابتلا  به برخی بیماری ها و مصرف داروها در این گروه سنی نیز می تواند این مشکلات را تشدید کند.

کاهش اشتها : حس گرسنگی  و سیری، تحت تأثیر پیام هایی است که به مغز ارسال می شود. بسیاری از این پیام ها تحت تأثیر سالمندی قرار گرفته و باعث تغییر اشتها می شوند. البته این پیام ها می توانند در شرایط بیماری و مصرف داروها- که در سالمندی شایع  است -نیز تغییر کرده و با وجود کمبودهای غذایی و تغذیه ای مورد نیاز در سالمند، مانع از ایجاد گرسنگی و اقدام برای دریافت مواد غذایی به مقدار کافی شود.

کاهش اشتها در سالمندان، علل مختلفی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•   کاهش ترشح بزاق؛ با افزایش سن، بزاق کم تری در دهان تولید و ترشح می شود و مصرف برخی داروها در سالمندان نیز ترشح بزاق را کاهش می دهد. بزاق نقش مهمی در درک طعم و مزه غذاها، توانایی بلع و سلامت دندان ها دارد و کاهش آن اشتها را کم می کند.
•  مصرف بعضی از داروها توسط سالمندان
•  ابتلا  به برخی بیماری ها و عفونت ها در دوران سالمندی
•  کاهش مصرف و جذب ویتامین ها و مواد معدنی  اساسی مانند ویتامین ₁B، منیزیم، سدیم، آهن و روی، می تواند باعث کاهش اشتها شود.
•  مشکلات عاطفی و هیجانی: استرس، افسردگی، عصبانیت، غم و غصه می توانند اشتها را کم کنند.

مشکلات بلعیدن غذا: برخی سالمندان در بلعیدن مواد غذایی مشکل دارند. آسیب به بخش هایی از مغز که کنترل بلع را بر عهده دارد و ممکن است در سکته های مغزی رخ دهد و یا اختلال  مغز به علت زوال عقل ) دمانس ،آلزایمر)، از علل مهم مشکلات  بلع در سالمندان  است. این مشکلات می توانند باعث ورود مواد غذایی به ریه و ایجاد عفونت در آن شوند. برای کمک به این بیماران، می توان غلظت مواد غذایی را تغییر داد و یا غذاهای جامد را به صورت پوره، رنده و یا له شده به سالمند داد.

 مشکلات  گوارشی: عوامل مربوط به معده و روده می توانند  روی دریافت، هضم و ج ذب غذا تأثیر بگذارند که از جمله آن ها می توان کاهش ترشحات مخاط لوله گوارش را نامبرد که می تواند منجر به تحلیل لایه های پوشاننده معده  و روده و اختلال در هضم و جذب برخی ویتامین ها و مواد معدنی شود.

کاهش آنزیم گوارشی لاکتاز و بروز عدم تحمل نسبت به شیر و برخی فرآورده های آن: افزایش سن می تواند باعث کاهش سرعت عبور مواد غذایی در لوله گوارش شود که به علت کندتر شدن حرکت آن است. این مسئله می تواند یبوست ایجاد کند و باعث تولید گاز بیشتر و ایجاد نفخ شکم گردد. از سایر علل کاهش حرکات لوله گوارش در سالمندان، می توان به مصرف ناکافی مایعات، کاهش فعالیت بدنی و رژیم غذایی کم فیبر) مصرف کم میوه و سبزی) اشاره کرد.