مرکز بهداشت شرق تهران

مصاحبه با دکتر محبوبه جوادی بازرگانی

کارشناس مسئول واحد سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت شرق

 نویسنده کتاب ابعاد روانشناختی پاندمی کرونا 

• خانم دکتر بازرگان از زندگی خود می گوید:

در سال 1354 در شهر لاهیجان متولد شدم. هرچند که دوران کودکی، نوجوانی و جوانی خود را در شهر تهران گذراندم. پس از فارغ التحصیلی از رشته ریاضی فیزیک در دبیرستان، تحصیلات خود در رشته مامایی دانشگاه علوم پزشکی بابل شهرستان رامسر آغاز کردم و پس از پایان این دوره در سال 1375به عنوان ماما در طرح مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان وزارت بهداشت، در مرکز بهداشت شرق تهران، مرکز خدمات جامع سلامت شهری رزمی      ( واقع در مسگرآباد) مشغول به کار شدم. در آنجا دریافتم که مراجعین مرکز رزمی بیش از آنکه به دانش مامایی من نیاز داشته باشند به ایجاد ارتباط و درک نیازمند بودند. اما همچنان به عنوان ماما مشغول به فعالیت ماندم و از طرفی تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی روانشناسی عمومی  آغاز نمودم. از سال 1381 به عنوان کارشناس واحد آموزش بهداشت وارد ستاد مرکز بهداشت شرق شدم. کار در واحد آموزش همیشه این موضوع را به من یادآوری میکرد که منابع آموزشی در حوزه سلامت روان و همچین ارائه این خدمات در سطوح پایین جامعه به کندی صورت می‌پذیرد و همین مهم همواره نیاز تقویت ارائه خدمات روانشناسی و سلامت روان از طریق مراکز خدمات جامع سلامت شهری را به من خاطر نشان میکرد. لذا برآن شدم تا تحصیلات تکمیلی خود را در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته روانشناسی ادامه داده و در سال 1389 با ورود به واحد سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت شرق، به مدت 11 سال به کسب تجربه در مراکز بعث النبی، صفدری، صلواتی، شهید جعفری، صفا، 17 شهریور، جلالی و مرکز مشاوره رفتاری بوعلی پرداختم. و اکنون به عنوان کارشناس مسئول واحد سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت شرق مشغول به خدمت رسانی میباشم.

• خانم دکتر بازرگان می خواستیم بدانیم چه شد که شما به فکر چاپ کتاب با موضوعیت "ابعاد روانشناختی پاندمی کرونا" افتادید؟

ذهن ما از یک مکانیسم بقای داخلی برخوردار است که در شرایط بحرانی با هشیاری تلاش میکند که مارا نسبت به مراقبت از خود حساس تر سازد. عوامل مختلفی مثل ناشناخته بودن بیماری کرونا، عدم آمادگی برای درمان قطعی و کنترل آن، طولانی بودن دوران نهفتگی، امکان مرگ، تغییر در سبک زندگی، فراتر از مکانیزم بقا عمل کرده و ممکن است منجر به بروز و یا تشدید انواع اختلالات روانشناختی در طیف وسیعی از مردم شود. از این رو مطالعه‌ی اضطراب و پیامدهای روانشناختی این ویروس امری ضروری به نظر میرسید. از طرف دیگر در ابتدای پاندمی کرونا شاهد اطلاعات ناموثق و ضد و نقیض به طور گسترده در شبکه‌های مجازی بودیم که ازدحام همین اخبار و اطلاعات باعث بروز ترس و وحشت و مشخصاً علائم اضطراب بیماری و وسواس فکری عملی شد. از این رو با ظهور چنین پدیده‌ای که آرامش و امنیت جامعه را به خطر انداخته، بار مسئولیت زیادی به عهده‌ی جامعه دانشگاهی واگذار گردید. چرا که با مجهز بودن به تخصص، میتوانند راه نجات را پیدا کرده و به جامعه عرضه کنند. و اینجانب به عنوان یکی ازاعضای کوچک این جامعه بر خود لازم دانستم تا سهم کوچکی از مسئولیت این بار را ادا کنم.

 

• میشوداطلاعات بیشتری از این کتاب و از ویژگی های آن از زبان خود شما جویا شویم ؟

کتاب حاضر در 5 فصل نگاشته شده، در فصل اول به زمینه‌های روانشناختی همه گیری اشاره شده، مروری انتقادی برعوارض روانی همه‌گیری کووید-19 صورت گرفته و بر این حقیقت تاکید می‌شود که یکی از پیامدهای همه‌گیری عفونی در واقع، گونه‌ای از همه‌گیری هیجانی است. در فصل دوم به آسیبهای روانشناختی همه گیری کووید-19 با نگاهی موشکافانه در گروه‌های خاص از جمله افراد مبتلا، کادر درمانی و پرستاری و خانواده‌های این دو گروه، دانشجویان و دانش‌آموزان، مادران باردار و همچنین عموم مردم جامعه پرداخته شده است. در فصل سوم در تلاش بوده‌ام تا راهکارهایی برای کاهش فشار محیطی ناشی از پاندمی کرونا با هدف کاهش اضطراب ارائه دهم. همچنین در این فصل، عواملی که میبایست در برنامه‌های آمادگی برای همه‌گیری مورد توجه قرار گیرد، من جمله: نظارت و مسئولیت نهادهای علمی و دانشگاهی به منظور کنترل عواقب طرح قرنطینه خانگی، سرمایه‌گذاری در برنامه های بهداشت روان و نیز راهکارهایی برای ارتقاء سلامت روان جوانان در طول همه‌گیری، معرفی شده است. در فصل چهارم با نگاهی آسیب شناسانه پیامدهای روانی قرنطینه در قالب روابط عاطفی (از جمله رابطه‌ی والد و کودک) مورد بحث قرار گرفته و به کیفیت آموزش از راه دور، دغدغه‌های مادران شاغل، زندگی روزمره‌ی دختران و افزایش آمار خشونت خانگی پرداخته شده است و در فصل پایانی این کتاب راهکارهایی برای مواجهه با استرس ناشی از پاندمی پیشنهاد گردیده است. در انتهای فصل نگاهی به خودگویی‌هایی در خصوص سبک زندگی مسئولانه و سازگارانه شده است.

امیدوارم این اثر دریچه‌ای باشد به روی التیام آلام روانی ناشی از همه‌گیری کووید-19.

 

• چه کسانی در این راه به شما کمک کردند؟

قطعاً سالها خدمت در کنار انسان‌های دغدغه‌مند در  راستای ارتقا سلامتیجسم و روان جامعه همچون جناب آقایان دکتر؛ امیرعلی فریدونفر، محمدرضا غفارزاده رزاقی و آرش عباسی برانگیزاننده‌ای بود برای اینجانب تا با اطمینان هرچه بیشتر قلم به دست گرفته و نگارش کتاب مذکور را آغاز نمایم. لذا این فرصت را غنیمت شمرده و صمیمانه از این بزرگواران مراتب سپاسگزاری را به جا می‌آورم.

• چه توصیه ای برای همکاران خود در مراکز بهداشت دارید:

به دوستانم چه در کل مرکز بهداشت و چه در واحد سلامت روان این توصیه را دارم که کار را فقط برای رفع تکلیف انجام ندهید. یعنی به شغلتان فقط به عنوان یک اجبار و وظیفه نگاه نکنید و همیشه این فکر را به همراه داشته باشید که هر کار شما مخاطبانی خواهد داشت و آن مخاطب نهایتاٌ از کار شما بهره‌ای خواهد برد. ممکن است در پس زحمتتان پاداش مالی و منفعتی، آنطور که گاهی انتظار میرود، نباشد اما آن پاداش‌های معنوی که به همراه می‌آورد، میتواند نیرو محرکه‌ای برای ادامه‌ی راه شما باشد.

• آیا در اواسط کار ناامید از ادامه نوشتن شدید :

خیر، حقیقتاً روزهایی بود که احساس خستگی جسمی میکردم ولی هربار با کمی استراحت و با انرژی بیشتری به کار بازگشتم. و این انرژی از هدفی که در پس نوشتن این کتاب در ذهنم داشتم، یعنی افزایش دانش و نگرش جامعه، تامین میکردم.

 وکلام آخر...

 کرونا و یا هر همه‌گیری دیگری پایان زندگی نیست.